„Kultura odrodzenia w Europie”
Każdy z nas zna słowa starożytnego,
rzymskiego komediopisarza Terencjusza – „Człowiekiem
jestem, i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”. Stały się one myślą
przewodnią nowej epoki, otwierającej czasy nowożytne. Od francuskiego słowa „renaissance” zaczęto ją nazywać
renesansem lub odrodzeniem, ponieważ po okresie zapomnienia zaczęła odradzać
się starożytna kultura, sztuka i filozofia.
Renesans narodził się w XV wieku, a jego
kolebką były Włochy. Dla jego rozwoju duże znaczenie miało narodzenie się
mecenatu mieszczańskiego. Mieszczanie, tak jak najbogatsi władcy, opiekowali
się artystami, opłacali architektów i rzeźbiarzy, a także finansowali wielkie
przedsięwzięcia artystyczne. W ten sposób mieszkańcy Włoch zaczęli podziwiać i
doceniać dokonania starożytnych mistrzów oraz sięgać do antycznych utworów
literackich, filozoficznych i naukowych. Stopniowo zaczęto rezygnować ze
średniowiecznych poglądów, zmniejszyła się rola Kościoła, a sztuka przestała
być podporządkowana religii. W myśl maksymy Horacego „carpe diem”, czyli dosłownie „chwytaj
dzień”, charakterystycznej dla starożytnego nurtu filozoficznego zwanego
epikureizmem, zaczęto cieszyć się urokami życia, czerpać z niego samą esencję.
W epoce renesansu w całej Europie
diametralnie zmienił się sposób postrzegania świata i człowieka. Teocentryzm
został wyparty przez antropocentryzm, ponieważ w centrum zainteresowania
znajdował się człowiek, a nie, tak jak w średniowieczu, Bóg. Renesans kierował
swą uwagę ku człowiekowi, jego duchowości i sprawom materialnym. Skupiano się
na możliwościach ludzkiego rozumu i głoszono potrzebę doskonalenia duszy oraz
ciała. W ten sposób narodził się nurt filozoficzny, zwany humanizmem (od
łacińskiego słowa „humanus”, czyli „ludzki”). Niestety, wielu humanistów,
takich jak Galileusz czy Giordano Bruno, zostało oskarżonych o herezję, gdyż
ich poglądy były sprzeczne z naukami Kościoła.
Epoka odrodzenia przyniosła także zmiany
w nauce i technice. Tak jak w średniowieczu, najważniejszą rolę odgrywały
uczelnie wyższe, np. Uniwersytet w Padwie, Bolonii, Paryżu, Oksfordzie i
Cambridge, lecz podobną funkcję zaczęły pełnić dwory władców i arystokracji.
Głównie kładziono nacisk na naukę łaciny i greki, języków niezbędnych do
czytania antycznych dzieł filozoficznych i naukowych, a także na matematykę,
fizykę, astronomię, prawo i medycynę. Do największych osiągnięć naukowych epoki
odrodzenia należą: wprowadzenie znaku dodawania i odejmowania, a także pojęcia
miliona, stworzenie nowych wynalazków, takich jak barometr, termometr,
teleskop, luneta astronomiczna, lupa i mikroskop, a przede wszystkim zastosowanie przez Jana
Gutenberga, niemieckiego rzemieślnika, prasy drukarskiej z ruchomymi
czcionkami. Ponadto, dzięki polskiemu astronomowi Mikołajowi Kopernikowi
odkryto, że Słońce znajduje się w centrum Układu Słonecznego, a wokół niego
obraca się Ziemia. Jego poglądy zostały nazwane teorią heliocentryczną i
zyskały poparcie wśród naukowców, takich jak Galileusz. Niestety, wielu
oskarżało Kopernika o herezję, gdyż podważał on powszechnie uznawaną teorię geocentryczną,
według której glob ziemski stanowi centrum Wszechświata, a wokół niego obracają
się inne ciała niebieskie.
W epoce renesansu bardzo ważną rolę
odgrywało staranne wykształcenie oraz rozwijanie umiejętności z różnych
dziedzin. Osoba, która zdobyła bogatą wiedzę zarówno z zakresu nauk
ścisłych, jak i humanistycznych, określana była mianem człowieka renesansu. Za
taką osobę z pewnością można uznać wybitnego malarza, wynalazcę, architekta i
filozofa Leonarda da Vinci. Pracował on jako malarz we Florencji, a także na
dworze księcia Mediolanu Ludwika Sforzy. Leonardo da Vinci jest autorem znanych
dzieł malarskich, wśród których można wyróżnić „Mona Lisę”, „Damę z gronostajem”,
„Ostatnią wieczerzę” czy też rysunek „Człowiek witruwiański”. Zyskał również
sławę jako architekt, odkrywca i wynalazca. To właśnie jemu zawdzięczamy
odkrycie dźwigni, wsporników, kół pasowych czy mechanizmów zębatkowych. Inne
wynalazki jego autorstwa to: podpierane mosty, automatyczna nawijarka, maszyna
do ucierania farb, machina latająca, zegar, wóz pancerny, rower, łódź podwodna,
kamizelka kuloodporna. Nie udało mu się jednak zrealizować żadnego z nich.
Wybitnym renesansowym malarzem,
rzeźbiarzem i architektem był także Michał Anioł Buonarroti, twórca rzeźb „Pieta
watykańska”, „Dawid” i „Mojżesz”, a także fresków w Kaplicy Sykstyńskiej,
m. in. „Stworzenie Adama” czy „Sąd Ostateczny”. W dziedzinie filozofii
wyróżniał się Erazm z Rotterdamu, jeden z czołowych humanistów i myślicieli
chrześcijańskich. Wielu zwolenników i przeciwników przysporzyło mu stwierdzenie
„Kościół jest dla człowieka, a nie człowiek dla Kościoła” oraz „Człowiek z
natury jest dobry, zło zaś pochodzi z niewiedzy”.
Architektura renesansu również
nawiązywała do starożytnych budowli. Wzorowano się na rzymskim Panteonie czy
Koloseum. Stosowano elementy dekoracyjne, takie jak kolumny, balustrady,
arkady, attyki i kopuły. Do słynnych budowli renesansowych należy Kościół Santa
Maria della Consolazione w Todi nieopodal Rzymu, a także Bazylika św. Piotra w
Rzymie.
Epoka renesansu, mimo że opierała się
głównie na dorobku kulturalnym starożytności, przyniosła ze sobą wiele
osiągnięć z dziedziny sztuki, filozofii, architektury i nauki, a także
istotne zmiany w panującym światopoglądzie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz